Kiedy dziecko zaczyna dojrzewać i wkraczać w dorosłość – zmienia się. To naturalny etap. Jest on trudny zarówno dla dziecka, jak i rodzica, który często naprawdę nie wie co o tych zmianach sądzić i jak na nie reagować. Często pojawia się wtedy pytanie czy obserwowane zmiany są wynikiem buntu młodzieńczego wpisującego się w naturalny proces rozwoju czy świadczą o poważniejszym problemie jakim jest choroba – depresja.
Pierwsze skojarzenie z depresją to smutek, obniżony nastrój. Nawet w języku potocznym używamy tego słowa dla określenia przygnębienia, złego samopoczucia. U nastolatków chorujących na depresję objawy, które wysuwają się na plan pierwszy mogą różnić się od tych, które najczęściej występują u osób dorosłych. Często najbardziej widoczne jest drażliwość, wybuchowość, huśtawki nastroju, płaczliwość. Młody człowiek łatwo wpada w złość lub rozpacz, czasem przejawia wrogość wobec otoczenia zniechęcając do bliższego kontaktu.
Pierwsze objawy
Pierwsze objawy depresji często pozostają niezauważone, nie tylko przez bliskich, ale nawet samych pacjentów. Jeśli jednak przez u Twojego dziecka co najmniej 14 dni występuje 5 spośród niżej wymienionych symptomów wyszczególnionych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oznacza to, że należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza:
-
- Twoje dziecko jest smutne przez większą część dnia, niemal codziennie. Często płacze.
- Nic go nie cieszy. Nie jest zainteresowany wykonywaniem codziennych czynności przez większą część dnia, prawie każdego dnia.
- Czuje się zmęczone prawie każdego dnia.
- Jego apetyt się zmienił, stracił lub przybrał na wadze.
- Źle sypia, cierpi na bezsenność lub nadmierną senność.
- Czuje się podniecone lub niespokojne, inni też to zauważają.
- Ma trudności ze skupieniem uwagi i myśleniem niemal każdego dnia. Nawet proste zadania wydają się trudne do rozwiązania, a wszelkie decyzje niemożliwe do podjęcia.
- Czuje się bezużyteczne i ma poczucie winy prawie codziennie.
- Odczuwa napięcie.
- Myśli o śmierci, o samobójstwie.
Kto diagnozuje zaburzenia depresyjne?
Diagnozowaniem depresji zajmuje się lekarz-psychiatra. Nie dokonuje tego „na oko”, a na podstawie rzetelnych i obiektywnych wytycznych. Jedną z klasyfikacji, którą posługują się psychiatrzy, psychoterapeuci czy psychologowie kliniczni, jest DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. To najnowsza klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Obowiązuje ona od 2013 roku.
Rozpoznanie depresji według DSM-5 następuje, gdy w czasie dwóch tygodni występuje co najmniej pięć objawów (co najmniej jeden z nich to depresyjny nastrój i utrata zainteresowań i odczuwania przyjemności), które oznaczają zmianę w dotychczasowym funkcjonowaniu:
- Depresyjny nastrój utrzymuje się niemal codziennie przez większość dnia;
- Znaczny spadek zainteresowań i odczuwania przyjemności do wszystkich (lub niemal wszystkich aktywności) przez większą część dnia, niemal codziennie;
- Znaczny przyrost lub spadek masy ciała bez stosowania diety albo niemal codziennie wahania apetytu;
- Bezsenność lub nadmierna senność niemal każdego dnia;
- Niemal codzienne pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne;
- Niemal codzienne zmęczenie i utrata bądź brak energii;
- Niemal codzienne poczucie braku własnej wartości, nieadekwatne poczucie winy;
- Ograniczona zdolność myślenia lub koncentracji albo trudności w podejmowaniu decyzji zdarzające się niemal codziennie;
- Nawracające myśli o śmierci, myśli samobójcze bez konkretnego planu, plan popełnienia samobójstwa, próby samobójcze.
Ważne: Objawy te nie są związane z działaniem środków psychoaktywnych ani z innym schorzeniem i nie mogą mieć lepszego uzasadnienia rozpoznaniem innego zaburzenia.
Według klasyfikacji ICD-10 (International Classification of Diseases – Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób), aby stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego, muszą występować przez co najmniej dwa tygodnie najmniej dwa z trzech poniższych objawów:
- obniżenie nastroju,
- utrata zainteresowań i anhedonia (obniżona zdolność lub nawet niemożność odczuwania: radości i przyjemności (zarówno zmysłowej, cielesnej, jak i emocjonalnej, intelektualnej czy duchowej),
- mniejsza energia lub wytrzymałość na zmęczenie,
oraz dwa lub więcej objawów takich jak:
- trudności w skupieniu uwagi,
- obniżenie samooceny,
- odczuwanie winy, czucie się bezwartościowym,
- pesymistyczne postrzeganie przyszłych wydarzeń,
- myśli bądź zachowania suicydalne lub zachowania autoagresywne,
- problemy ze snem,
- zmniejszenie apetytu
Depresji mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe (głowy, brzucha, w klatce piersiowej, nerwobóle). Tym trudniejsze staje się jej zauważenie, bo pewne zachowania (wybuchowość, nieprzewidywalność, kłótliwość, drażliwość) przypisywane są często naturalnemu w okresie dojrzewania buntowi nastolatka.
Uwaga! Jeśli dziecko wypowiada myśli na temat braku sensu życia, interesuje się umieraniem, twierdzi, że chciałby zasnąć i więcej się nie obudzić, pisze wiersze na temat śmierci, szuka informacji na temat leków, trucizn, ujawnia choćby niewielkie zamiary popełnienia samobójstwa, to istnieje poważne ryzyko podjęcia przez nie próby samobójczej.
W takiej sytuacji kontakt ze specjalistą powinien być natychmiastowy. Może się okazać, że konieczna będzie hospitalizacja.
O najbardziej charakterystycznych objawach depresji w poszczególnych grupach wiekowych możecie przeczytać w artykułach:
"Objawy depresji u dzieci (10-12 lat)".
Czego nie mówić?
-
- Weź się w garść! Do wesela się zagoi...
- To nic takiego. Znowu coś wymyślasz...
- Nie jesteś pępkiem świata...
- Nie przesadzaj. Inni mają gorzej. Jakie ty możesz mieć problemy?
- Co cię nie zabije, to cię wzmocni!
- Ty żartujesz, prawda? Jesteś zwykłym leniem!
- To twoja wina.
- Wyrośniesz z tego. Depresja to nie choroba.
Co mówić?
-
- Rozumiem, że jest ci ciężko...
- Możesz na mnie liczyć.
- Niezależnie od tego, jak się czujesz: kocham cię.
- Kocham cię, bo jesteś moim dzieckiem.
- Nie jesteś z tym sam/sama.
- Możesz mi zaufać.
- Co mogłoby ci pomóc?
- Wiem, że trudno jest ci się zmobilizować...
- Chcesz porozmawiać?
- Zawsze będę przy tobie.
- Czy jest coś, co mogę dla ciebie zrobić?
- Nie jesteś sam/sama.
- Będziemy ciebie wspierać.
Image by Freepik
